قانون دوبلین | صفر تا صد قانون دوبلین از قوانین شینگن

قانون دوبلین چیست؟

به طور مختصر، قانون دوبلین قانونی است که تعیین می‌کند کدام کشور مسئول رسیدگی به هر درخواست پناهندگی است.

قانون دوبلین مربوط به چه کشورهایی است؟

قانون دوبلین فعلی که به آن دوبلین ۳ (Dublin III) هم گفته می‌شود، در جولای سال ۲۰۱۳ تصویب شد. این قانون در ۲۸ کشور اتحادیه‌ی اروپا و چهار کشور دیگر اعمال می‌شود.

اصول اولیه‌ی قانون دوبلین چیست؟

مبنای قانون دوبلین ۳ براین اساس است که هر درخواست پناهندگی باید تنها در یک کشور بررسی شود. این مسئولیت غالباً (به جز موارد استثنا) بر عهده‌ی کشوری است که بیشترین نقش را در ورود اولیه‌ی فرد به محدوده‌ی اتحادیه‌ی اروپا بازی کرده است.

قانون دوبلین چطور کار می‌کند؟

این مراحل طوری طراحی شده‌اند که درخواست پناهندگی در سریع‌ترین زمان ممکن بررسی و تکلیف کشور مسئول مشخص شود. اما این فرایند ممکن است تا ۱۱ ماه از زمان ثبت درخواست طول بکشد. معمولاً وضعیت پناهجویانی که در بازداشت هستند زودتر بررسی می‌شود.

قانون دوبلین بر اساس چهار معیار تصمیم می‌گیرد که درخواست پناهندگی شما باید در چه کشوری بررسی شود:

۱- پیوستن به خانواده:

اگر یکی از اعضای خانواده‌ی پناهجو (شامل همسر یا پارتنر، فرزند زیر سن قانونی، پدر و مادر یا قیم قانونی) در یکی دیگر از کشورهای دوبلین درخواست پناهندگی‌اش پذیرفته شده یا در حال بررسی باشد، ممکن است درخواست پناهجو به آن کشور رجوع داده شود. در مورد افراد زیر ۱۸ سال که همراه بزرگتری ندارند، قوانین ویژه‌ای وجود دارد.

۲- محل اقامت قانونی:

اگر پناهجو از یکی از کشورهای دوبلین مجوز اقامت یا ویزایی داشته باشد که هنوز معتبر است یا اخیراً اعتبارش تمام شده، ممکن است درخواست او در آن کشور بررسی شود.

۳- محل ورود:

اگر پناهجو قبلاً از کشور سومی (غیر از کشورهای دوبلین) به صورت غیرقانونی وارد یکی دیگر از کشورهای دوبلین شده باشد، ممکن است درخواست او به آن کشور رجوع داده شود.

۴- محل ثبت درخواست:

اگر هیچ یک از موارد فوق در مورد پناهجو صادق نباشد، رسیدگی به درخواست وظیفه‌ی کشوری است که پناهجو برای اولین بار در آن درخواست پناهندگی داده است.

در قانون دوبلین چه استثنائاتی در مورد افراد زیر سن قانونی وجود دارد؟

کشوری که درخواست پناهندگی فرد زیر سن قانونی را دریافت می‌کند موظف است با در نظر گرفتن عواملی مثل امکان پیوستن به خانواده، سلامتی و رشد اجتماعی، امنیت و نظر خود شخص به نفع کودک عمل کند.

پناهجوی زیر سن قانونی که همراهی نداشته و یکی از اعضای خانواده، خواهر، برادر یا بستگانش (خاله، عمه، دایی، عمو، پدربزرگ یا مادربزرگ) به طور قانونی در یکی از کشورهای دوبلین زندگی کند، ممکن است درخواست پناهندگی‌اش در آن کشور بررسی شود.

بر اساس قانون دوبلین، اطلاعات شخصی پناهجو چطور جمع‌آوری می‌شود؟

کشوری که درخواست پناهندگی را دریافت می‌کند موظف است با پناهجو مصاحبه‌ای انجام دهد. این مصاحبه باید به زبانی باشد که پناهجو بفهمد و بتواند به آن زبان صحبت کند. مصاحبه باید در سریع‌ترین زمان ممکن انجام شود و کاملاً محرمانه باشد. در ضمن باید خلاصه‌ای از مصاحبه به صورت مکتوب در بیاید.

پایگاه داده Eurodac و سیستم اطلاعات ویزا چیست؟

از همه‌ی پناهجویان بالای ۱۴ سال اثر انگشت گرفته و به پایگاه داده Eurodac فرستاده می‌شود. بعد از آن، بررسی‌های لازم انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود اثر انگشت متقاضی قبلاً در کشور دیگری ثبت نشده باشد، حال چه برای یک درخواست پناهندگی دیگر و چه ضمن عبور از مرزی برای ورود به خاک آن کشور.

اثر انگشت همچنین به پایگاه سیستم اطلاعات ویزا فرستاده می‌شود تا اگر متقاضی قبلاً از یکی از کشورهای دوبلین ویزا یا مجوز اقامت دریافت کرده است مشخص شود.
اگر در هر یک از این دو پایگاه داده اثر انگشتی از پناهجو پیدا شود، ممکن است درخواست پناهندگی او بر اساس اطلاعات به دست آمده به کشور دیگری منتقل شود.

اگر طبق قانون دوبلین کشور دیگری مسئول رسیدگی به درخواست پناهندگی باشد چه می‌شود؟

• در صورتی تقاضای «پس گرفتن» انجام می‌شود که پناهجو قبلاً در یکی دیگر از کشورهای دوبلین درخواست پناهندگی داده باشد. تقاضای «پذیرش مسئولیت» در صورتی انجام می‌شود که پناهجو قبلاً در کشور دیگری درخواست نداده باشد اما به دلیل یکی دیگر از معیارهای قانون برلین (که در بخش‌های قبلی ذکر شد) مسئولیت رسیدگی به پرونده‌اش با کشور دیگری باشد.
• کشوری که تقاضای«پذیرش مسئولیت» یا «پس گرفتن» را دریافت می‌کند موظف است آن را بررسی کند و تا زمان مشخصی (معمولاً یک تا دو ماه بعد) به آن پاسخ دهد.
• اگر آن کشور مسئولیت رسیدگی به پرونده‌ی پناهجو را بپذیرد یا ثابت شود که باید بپذیرد، پناهجو باید از انتقال پرونده‌اش به کشور دیگر مطلع و حداکثر طی شش ماه به آن کشور منتقل شود.
• اگر پناهجو مخالف انتقال پرونده‌اش به کشور دیگر باشد می‌تواند درخواست تجدید نظر و بررسی مجدد بدهد.
• در صورتی که احتمال بسیار زیادی داده شود که پناهجو ممکن است فرار کند ممکن است او را بازداشت کنند. البته طبق قانون دوبلین، طول بازداشت باید کمترین زمان ممکن باشد و تنها در صورتی مجاز است که هیچ راه مؤثر دیگری برای جلوگیری از فرار پناهجو پیدا نشود.

محدودیت‌ها و نقاط ضعف قانون دوبلین

همان‌طور که گفته شد قانون دوبلین مزایای زیادی داشته است. از جمله اینکه منافع کودکان در آن در نظر گرفته شده و سعی می‌شود کودکان به خانواده‌هایشان بازگردانده شوند.

در صورتی که کشور دیگری موظف به بررسی درخواست شود به پناهجو اطلاع داده شده و به او فرصت داده می‌شود تقاضای تجدید نظر کند؛ در ضمن متقاضی پناهندگی می‌تواند در صورت تمایل به طور رایگان کمک حقوقی بگیرد. اما این قانون محدودیت‌هایی نیز دارد.

با توجه به آنچه گفته شد، قانون دوبلین به این معناست که اگر پناهجویی وارد ایتالیا، اسپانیا، یونان یا مجارستان، یعنی نقاط معمول ورود به اروپا، شود باید واقعاً خوش‌شانس باشد که ضمن سفر به مقصد نهایی‌اش در اروپا شناسایی نشود. حتی در مواردی که شخص در نقطه ورود شناسایی نشده و درخواست خود را در کشور دیگری ارائه دهد (چیزی که خیلی زیاد در ایتالیا اتفاق می‌افتد) ممکن است از بلیط قطار یا رسیدی برای اثبات محل ورود اولیه‌ی پناهجو استفاده شود.

یعنی در همه‌ی مواردی که در مورد کشور مسئول به رسیدگی به یک پرونده‌ی پناهندگی تردیدی وجود داشته باشد، مراحل کار متوقف و یک مرحله‌ی ارزیابی با عنوان «فاز دوبلین» شروع می‌شود. وقتی محل ورود اولیه‌ی پناهجو مشخص شد، روند کار به همان ترتیبی که در بخش قبلی توضیح داده شد با تقاضای «پذیرش مسئولیت» به کشور دیگر ادامه پیدا می‌کند.

در عمل، کسی که در ایتالیا به عنوان پناهنده پذیرفته می‌شود، چنین عنوانی را در کشورهای اروپایی دیگر مثل آلمان یا سوئد ندارد. به جز در موارد استثنائی، کشوری که طبق قانون دوبلین ۳ موظف به رسیدگی پرونده‌ی پناهجو است، بدون شک تنها کشوری است که پناهنده در آینده حق دارد در آن زندگی کند.

طبق مقررات اتحادیه اروپا، شهروندان هر یک از کشورهای اتحادیه حق دارند در هر کشور دیگری که عضور اتحادیه اروپاست تحصیل کنند یا مشغول به کار شوند، این قانون در مورد پناهندگان صادق نیست. بنابراین کسانی که تحت حمایت بین‌المللی قرار می‌گیرند حق انتخاب محل زندگیشان را ندارند.

پیشنهاد اصلاح قانون دوبلین

ورود کنترل‌نشده‌ی تعداد زیادی مهاجر و پناهجو نه تنها بر سیستم پناهندگی بسیاری از کشورهای دوبلین فشار وارد کرده، بلکه کل سیستم پناهندگی مشترک اروپا را تحت فشار قرار داده است.

حجم زیاد و تمرکز ورود پناهجویان در نقاطی خاص در سالهای اخیر باعث شده نقاط ضعف قانون دوبلین، که صرفاً محل ورود به اروپا را برای تعیین کشور موظف به بررسی درخواست پناهندگی مد نظر قرار می‌دهد، آشکار می نماید.

به همین دلیل کمیسیون اروپا پیشنهاد داده است قوانین پناهندگی فعلی در جهت مدیریت بهتر جریان مهاجرت و حمایت بهتر از کسانی که نیازمند آن هستند تغییر کند. البته طبیعتاً این تغییرات باید به موازات برنامه مهاجرتی اروپا انجام شود.

در می ۲۰۱۶ کمیسیون اروپا به عنوان بخشی از اصلاحات پیشنهادی‌اش در مورد سیستم پناهندگی مشترک اروپا پیش‌نویسی از قانون دوبلین ۴ را ارائه کرد. این اصلاحات که در راستای بهبود سیستم دوبلین و رفع مشکل فشار بیش از حد بر روی بعضی از کشورهای عضو پیشنهاد شد، قصد دارد:

• با حذف وقفه‌های موجود در بندهایی از قانون دوبلین و کاهش محدودیت زمانی تقاضای پذیرش مسئولیت و انتقال پناهجو، ظرفیت سیستم برای تعیین کشور مسئول رسیدگی به درخواست حمایت بین‌المللی را افزایش دهد.
• در مواردی که فشار بیش از حد بر روی یک کشور وارد شده باشد، با انجام اصلاحاتی در سیستم فعلی، می توان مکانیزم تخصیص پناهجو را تغییر داد تا مسئولیت به صورت عادلانه بین کشورهای دوبلین تقسیم شود.
• با تعیین پیامدهای متناسب مادی و عملی جلوی سوء‌استفاده از قانون دوبلین و مهاجرت‌های ثانویه را بگیرد.
• به بهترین نحو ممکن از منافع پناهجو حمایت کند: (با تضمین بیشتر رسیدگی به وضعیت کودکان بدون همراه و بسط دادن تعریف قانون دوبلین از اعضای خانواده.)

در ضمن، در این اصلاحیه مکانیزمی برای برقراری عدالت در نظر گرفته شده است که باعث می‌شود راهی امن و قانونی برای کسانی که واقعاً نیازمند حمایت بین‌المللی هستند باز شود. طبق سیستم جدید پیشنهادی قانون دوبلین ۴، وقتی کشوری با تعداد نامتناسبی پناهجو روبرو شود، این موضوع به طور خودکار مشخص خواهد شد. زیرا تعریف دقیقی از آن ارائه شده است.

به این ترتیب که شاخص مرجعی بر اساس وسعت و ثروت برای هر کشور تعیین می‌شود و در صورتی که تعداد پناهجویان به مقدار مشخصی (بیش از ۱۵۰٪) از این شاخص بیشتر شود، از آن پس پناهجویان به کشورهای دیگر رجوع داده می‌شوند.

البته تا زمانی که تعداد متقاضیان پناهندگی به مقدار طبیعی برگردد. هر یک از کشورهای دوبلین می‌تواند به طور موقت از پذیرش پناهنده خودداری کند، اما در این صورت باید به ازای هر پناهجویی که طبق قانون قرار بوده به آن کشور اختصاص داده شود مبلغ ۲۵۰۰۰۰ یورو به کشوری که مسئولیت رسیدگی به پرونده پناهجو را پذیرفته بپردازد.

منابع :

https://openmigration.org/en/analyses/what-is-the-dublin-regulation
http://safepassage.org.uk/wp-content/uploads/2016/10/Concise-Summary-of-Dublin-III-Regulation-FINAL-logo.pdf
http://asylo.gov.gr/en/?page_id=81
http://www.orac.ie/website/orac/oracwebsite.nsf/page/eudublinIIIregulation-main-en
https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/policies/asylum/examination-of-applicants_en