سازمان پزشکان بدون مرز از شرایط فاجعه‌بار در اردوگاه موریا در جزیره لسبوس یونان و اقدام کودکان پناهجو به خودکشی برای فرار از شرایط دشوار زندگی خبر داد.
شبکه آرتی‌بی‌اف بلژیک با پخش برنامه‌ای در این زمینه به نقل از کارکنان پزشکان بدون مرز اعلام کرد شرایط زندگی به ویژه برای پناهجویان ساکن در اردوگاه موریا در جزیره لسبوس یونان بسیار نامطلوب و حتی خطرناک است.
دکتر کریستوس کریستو، رئیس بخش بین‌الملل سازمان پزشکان مرز می‌گوید: «پناهجویانی که در جزایر یونان گیر افتاده‌اند، در وضعیتی فاجعه‌بار و غیرانسانی قرار دارند.»
از زمان امضای توافق میان ترکیه و اتحادیه اروپا در ۴ سال پیش، ده‌ها هزار پناهجو ماه‌ها در این جزایر در انتظار رسیدگی به پرونده‌شان گرفتار شدند.
به گفته شبکه تلویزیونی فرانسه‌زبان بلژیک، کارولین ویلمن بلژیکی که به مدت یک سال به عنوان هماهنگ‌کننده پزشکان بدون مرز در جزیره لسبوس یونان زندگی کرده اکنون سه هفته است که به کشورش بازگشته ولی هنوز کابوس می‌بیند. او می‌گوید: «آنچه هنوز پیش چشم من است چادرهایی است که خانواده‌ها شامل افراد مسن در آن زندگی می‌کنند، زیر باران، میان گل و لای.»
موریا که بزرگ‌ترین کمپ پناهجویان اروپاست در جزیره لسبوس یونان واقع شده است. این اردوگاه تنها گنجایش ۳ هزار و ۱۰۰ نفر را دارد اما هم اکنون ۹ هزار نفر در آنجا زندگی می‌کنند. جا دادن افراد بیش از ظرفیت در این مکان مسائلی از قبیل مشکلات جدی سلامتی و بهداشتی برای جمعیت ساکن در این منطقه به وجود آورده است.
کارولین ویلمن می‌گوید: «کودکانی که تا پیش از این عادی بوده‌اند، بعد از مدتی زندگی در این مکان خشن و پرخاشگر می‌شوند. آنها بدل به کودکانی می‌شوند که نمی‌خواهند غذا بخورند و بازی کنند و در سنین ۱۰، ۱۲ یا ۱۴ سالگی دچار شب‌ادراری می‌شوند.»
پزشکان بدون مرز می‌گوید در این میان کودکانی هستند که اقدام به خودکشی می‌کنند. در گزارش این پزشکان گفته شده است که در اردوگاه موریا برای هر ۶۵ نفر یک توالت و برای هر ۹۰ نفر یک دوش حمام وجود دارد.
خانم ویلمن می‌گوید: «این وضعیت در مرزهای ورودی اروپا نتیجه یک فاجعه طبیعی یا اپیدمی نیست، بلکه نتیجه یک تصمیم سیاسی اتحادیه اروپاست که انسان‌ها را مجبور به زندگی در چنین شرایطی کرده است.»
سیاست مهاجرتی محدودکننده در یونان
یونان در سال ۲۰۱۹ بار دیگر تبدیل به دروازه اصلی ورود مهاجران از ترکیه به اروپا شده است. هم‌اکنون در مجموع بیش از ۳۷ هزار تن در اردوگاه‌های مختلف جزیره لسبوس و چهار جزیره دیگر یونان با شرایط ناسالم و با تراکم بسیار بالا زندگی می‌کنند. این در حالی است که مجموع گنجایش حداکثر این اردوگاه‌ها تنها حدود ۶ هزار و ۳۰۰ نفر است.
دولت یونان به تازگی اعلام کرده که می‌خواهد به جای چادرهای موجود در این اردوگاه‌ها، سازه‌هایی «بسته» با ظرفیت بالاتر احداث کند. اما جورجیوس استانتزوس، شهردار ساموس به خبرگزاری فرانسه گفته است حتی این سازه‌های وعده داده شده نیز برای اسکان شمار روزافزون پناهجویان کفایت نمی‌کند.
استانتزوس می‌گوید: «دولت پیش‌بینی کرده که جزیره ما پذیرای ۵ هزار پناهجو خواهد بود، اما اردوگاه جدید تنها برای اسکان هزار و ۸۰۰ نفر در نظر گرفته شده است.
با روی کار آمدن کیریاکوس میتسوتاکیس، نخست‌وزیر محافظه‌کار یونان در تابستان گذشته، سیاست مهاجرتی این کشور در ماه‌های اخیر بسیار سختگیرانه‌تر شده است. دولت میتسوتاکیس بی‌درنگ کار سخت‌تر کردن قوانین مهاجرتی را آغاز کرد و حتی قانون تعجیل در رسیدگی به پرونده افراد آسیب‌پذیر را نیز تغییر داد.
البته در این تغییرات اقدامات مثبتی هم صورت گرفته که از جمله آنها می‌توان به انتقال ۲۰ هزار نفر از پناهجویان ساکن در جزایر به خاک اصلی یونان و به ویژه آتن و دیگر شهرها اشاره کرد. دولت یونان می‌گوید از دیگر کشورهای اروپایی خواسته است تا اسکان کودکان پناهجوی بی‌سرپرست را به عهده بگیرند اما آنها این درخواست را نپذیرفته‌اند.
در میان پناهجویان حاضر در لسبوس ، هزاران کودک بی‌سرپرست وجود دارد. اورلی پونتیو، مشاور پزشکان بدون مرز می‌گوید یکی از این کودکان که افغان بود چند ماه پیش با چاقو به قتل رسید. او با یادآوری لزوم تخلیه هر چه سریع‌تر جمعیت متراکم پناهجویان در جزایر یونان با اظهار تأسف می‌گوید که دولت یونان در عین قبول واقعیت، کار خاصی در این زمینه نمی‌کند.
خطر بازگرداندن پناهجویان به ترکیه
یونان با استناد به دو توافق، پناهجویانی را که درخواست‌شان رد شده به ترکیه می‌فرستد. نخست با استناد به توافقی دوجانبه میان یونان و ترکیه که از سال ۲۰۱۶ وجود داشته و مطابق آن یونان پناهجویان مردودی را به ترکیه برمی‌گرداند. دوم بر اساس توافقی که ترکیه با اتحادیه اروپا امضا کرده و مبتنی بر تشکیل «کانون»های پذیرش مجدد پناهجویان در جزایر یونان است.
بر اساس توافق دوم، پناهجویانی که درخواست آنها در یونان رد نشده و نیاز به حمایت دارند اما در ترکیه خطری آنها را تهدید نمی‌کند، به این کشور فرستاده می‌شوند. این مورد شامل بیشتر پناهجویان سوری در یونان می‌شود.
اورلی پونتیو در این زمینه می‌گوید: «در زمان دولت پیشین یونان، یکی از موارد استثنا در بازگرداندن پناهجویان به ترکیه آسیب‌پذیری آنها بود. یعنی پناهجویانی که دچار استرس و ضربه روحی شده‌اند و نیز افراد آسیب‌پذیر دیگری که فهرستی از آنها تهیه شده بود، از فرستاده شدن به ترکیه معاف بودند و در خاک اتحادیه اروپا باقی می‌ماندند. همین استثناهاست که دولت یونان امروز به سفارش کمیسیون اروپا قصد دارد آنها را بردارد.»
به گفته این عضو سازمان مردم‌نهاد پزشکان بدون مرز، «آسیب‌پذیری» بیشتر شامل حال پناهجویانی می‌شود که از کشورهای جنگ‌زده و دچار آشوب آمده‌اند، اما بسیاری از پناهجویان در سفر یا در شرایط اسکان موقت نیز دچار چنین وضعیتی می‌شوند. مشاور پزشکان بدون مرز می‌گوید برخی از زنان پناهجو در مسیر سفر خود به یونان مورد حمله یا تجاوز قرار می‌گیرند، اما دولت کنونی یونان به پنبال برداشتن حق این پناهجویان به دادرسی حقوقی برای چنین مواردی است. وی با این توضیح یونان را به «زندان» موقت با شرایط بد برای پناهجویان تشبیه می‌کند که دولت در آن قصد دارد سریعا پناهجویان را به هر دلیلی از کشور پس بفرستد.