سعید مولایی، علیرضا فیروزجا و … مشخص نیست تا چند وقت آینده شاید اسمی جدید به این اسم ها اضافه شود؛ همه و همه بخاطر عدم رویارویی با اسرائیل در مسابقات می باشد.
«علیرضا فیروزجا»، نخستین «سوپر استاد بزرگ شطرنج» تاریخ ایران، شاید برای همیشه از زیر پرچم ایران بیرون آمد. او دیگر در رقابت‌های بین‌المللی و رسمی با نام ایران رقابت نخواهد کرد. دلیلش؟ آمیختگی تمام‌عیار ورزش ایران با سیاست.
علیرضا فقط ۱۳ سال داشت که موفق شد «احسان قائم‌مقامی»، اولین استاد بزرگ تاریخ شطرنج ایران را شکست دهد.
پس‌از آن موفقیت‌هایی کسب کرد که تحسین «فیده» یا فدراسیون بین‌المللی شطرنج را هم برای خود خرید.
وقتی به شانزده سالگی رسید، عناوینی را پشت سر داشت که تا آن روز هیچ شطرنج‌باز ایرانی کسب نکرده بود. او در دسامبر سال ۲۰۱۹ در صدر رده‌بندی شطرنج‌بازان زیر ۱۶ سال جهان، رده دوم شطرنج‌بازان جوانان جهان و در صدر رده‌بندی شطرنج‌بازان ایران قرار گرفت.
اما شهریورماه امسال ناگهان خبری منتشر شد؛ تغییر تابعیت علیرضا فیروزجا از ایران به فرانسه.
پدرش بلافاصله این خبر را در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا رد کرد. او به ایسنا گفت: «با توجه به عملکرد خوبی که علیرضا در رقابت‌های جهانی داشت، فرانسه از او به‌عنوان اولین لژیونر حرفه‌ای ایرانی به لیگ شطرنج این کشور دعوت کرده است. او مثل یک لژیونر در لیگ کشوری دیگر رقابت می‌کند، اما از ابتدا هم بحث تغییر تابعیت یا پناهندگی مطرح نشده بود.»
حالا حرف پدر هم کذب نیست؛ علیرضا فیروزجا نه زیر پرچم فرانسه که قرار است زیر پرچم فدراسیون جهانی شطرنج وارد مسابقات جهانی شود.
اما آنچه احتمال تغییر تابعیت نابغه ایرانی را بالا می‌برد، کوچ دسته‌جمعی شطرنج‌بازهای ایران طی سال‌های اخیر بود. «الشن مرادی» و «امیر باقری» طی سال‌های اخیر با پرچم کشورهای آمریکا و فرانسه در مسابقات حاضر می‌شدند. همین‌طور «درسا درخشانی» و «برنا درخشانی» هم برای همیشه قید پرچم ایران را زدند و به ترتیب برای اسپانیا و انگلستان دست به مهره شدند.
این بار چرا نباید باور می‌کردیم که قرار است بهترین نابغه تاریخ شطرنج ایران، ملیتش را تغییر دهد؟
۲۵ شهریور امسال علیرضا فیروزجا نگاه جهان را برای خودش خرید. او در مرحله سوم رقابت‌های جام جهانی شطرنج باید مقابل «دینگ لیرن» چینی قرار می‌گرفت. فدراسیون جهانی شطرنج، دینگ لیرن را بخت نخست قهرمانی در جام جهانی معرفی کرده بود و بر اساس آمار او را روی پله سوم بهترین شطرنج‌بازهای جهان قرار داد. بازی این دو اما به تساوی رسید. اتفاقی که برای فدراسیون شطرنج ایران می‌توانست یک موفقیت تاریخی باشد.
اما فدراسیون شطرنج در همان روزها، درگیر تقدیر از «آرین غلامی» بود. شطرنج‌بازی که تمام سال‌های اخیر زندگی‌اش را وقف مبارزه نکردن با شطرنج‌بازهای اسراییلی، شرکت در مراسم تقدیر از سوی آیت‌الله «علی خامنه‌ای» و سردار «قاسم سلیمانی» یا گفت‌وگو با رسانه‌ها در مورد آینده‌نگری ورزشکار مسلمان کرده است.
آنچه در مورد علیرضا فیروزجا تصور می‌شود هم این است که فدراسیون شطرنج فرانسه از پیش تلاش کرده بود تا او را به تابعیت این کشور درآورد. بعید نیست که فرانسوی‌ها روی یکی از مهم‌ترین شطرنج‌بازهای معاصر جهان سرمایه‌گذاری کنند. اما تا امروز هر آنچه پیش رفته، بر اساس نقشه نادانسته فدراسیون شطرنج ایران بود.
روز یکشنبه، وزارت ورزش و جوانان ایران به فدراسیون شطرنج دستور داد که جلوی اعزام ملی‌پوش‌های ایران به رقابت‌های جهانی روسیه را بگیرد. دلیل کناره‌گیری اجباری شطرنج‌بازهای ایران از رقابت‌های روسیه، مبارزه «امین طباطبایی» و «پرهام مقصودلو» با رقیب اسراییلی در مسابقات بین‌المللی اسپانیا بود. ایران نمی‌خواست در تورنمنتی شرکت کند که رقبای اسراییلی حضور داشتند.
اگر روزی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با افتخار، متنی را می‌خواند که در آن ازجمله «برای حمایت از مردم مظلوم فلسطین، حاضر به مبارزه نشد» استفاده کرده بود، حالا کار به‌جایی رسیده است که فدراسیون‌ها باید از اعزام ورزشکاران خود به تورنمنت‌‌های جهانی خودداری کنند.
حالا اما فدراسیون شطرنج ایران نه این‌که به دنبال راهی برود تا نابغه شطرنج کشور را به زیر پرچم ایران برگرداند که تلاش می‌کند او را از هر رویداد بین‌المللی محروم کند. «مهرداد پهلوان‌زاده»، رییس فدراسیون شطرنج ایران به فیده اعتراض کرده و گفته که قرار است موضوع تغییر تابعیت علیرضا در هیات‌رییسه فدراسیون جهانی بررسی و تصمیم نهایی اتخاذ شود.
رییس فدراسیون شطرنج ایران به خبرگزاری ایسنا گفته است: «فیروزجا در حال حاضر در کشور فرانسه اقامت دارد و ممکن است تغییر تابعیت دهد و حتی به تابعیت آمریکا دربیاید و بخواهد زیر پرچم فرانسه یا آمریکا در مسابقات شرکت کند؛ اما در شرایط کنونی از نظر قانونی امکان تغییر پرچم برای فیروزجا وجود ندارد و حداقل تا شهریور ۱۴۰۰ باید زیر پرچم ایران در مسابقات حضور پیدا کند.»
مهرداد پهلوان‌زاده البته می‌داند که فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) می‌تواند در جلسه فوق‌العاده هیات‌رییسه خود، تغییر پرچم یک شطرنج‌باز را در هر بازه زمانی به رسمیت بشناسد؛ یعنی فیروزجا با حکم احتمالی فیده قادر است که در رقابت‌های جهانی روسیه شرکت کند، اما نه زیر پرچم ایران.
سایت فدراسیون جهانی شطرنج حالا پرچم ایران را از جلوی نام علیرضا فیروزجا حذفکرده است. بااین‌حال یک مصاحبه جدید از معاون تازه‌وارد ورزش قهرمانی وزارت ورزش و جوانان می‌تواند کلیت ورزش ایران را وارد یک چالش جدی کند.
درحالی‌که طی ماه‌های گذشته، کمیته ملی المپیک ایران در کنار وزارت ورزش و جوانان، تلاش کرده بود در نامه‌نگاری‌های مکرر خود با کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) و فدراسیون‌های جهانی مانند جودو، دخالت سیاست در امور ورزش ایران را منتفی بداند، این بار «مهدی علینژاد» سرپرست معاونت ورزش قهرمانی وزارت ورزش و جوانان در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم به‌صراحت اعلام کرد که دلیل اعزام نشدن تیم شطرنج مردان ایران به رقابت‌های روسیه، امکان رویارویی با حریفان اسراییلی بوده است.
مهدی علینژاد در مورد تصمیم فیروزجا هم به تسنیم گفته است: «ما نمی‌توانیم چیزی را اجبار کنیم. ایرانیان علاقه‌مندند که توفیقات ورزشی خود را زیر پرچم کشورمان داشته باشند. اما باید ورزشکاران نیز دراین‌باره بیشتر توجیه شوند.»
توجه بیشتر ورزشکاران به آنچه آقای علینژاد گفته، یعنی دوری کردن از تمامی مسابقات بین‌المللی به دلیل حضور نمایندگان اسراییلی. اما آنچه این روزها در ورزش جهان اتفاق می‌افتد، آگاهی فدراسیون‌های جهانی از آمیخته شدن سیاست و ورزش ایران است.
فدراسیون جهانی جودو و حالا فدراسیون جهانی شطرنج با درخواست ورزشکارانی مانند «سعید مولایی» و «علیرضا فیروجا» که قربانی سیاست ایران در ممانعت از مبارزه با ورزشکاران اسراییلی می‌شوند، با حمایت فدراسیون‌های جهانی رشته‌های ورزشی خود، تغییر ملیت داده‌اند.
این اما پایان سرنوشت ورزش سیاسی ایران نیست. شاید کمی دیر و کمی زود، نمونه‌‌هایی دیگر از همین اتفاق را برای سایر ورزشکاران ایران هم ببینیم.