بررسی‌های رصدخانه مهاجرت ایران نشان می‌دهد در سال 2018، 30هزار و 489 ایرانی در انتظار پذیرش ترکیه به سر میربند.
به این آمارها باید 24هزار ایرانی دیگر را هم که در کشورهای اتحادیه اروپا و EFTA (کشورهای عضو انجمن تجارت آزاد اروپا) برای پناهجویی ثبت نام کرده‌اند، اضافه کرد. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، تا سال 2018، 130هزار پناهنده ایرانی دور از وطن زندگی کرده‌اند که سه کشور آلمان، بریتانیا و استرالیا مقاصد اصلی این افراد بوده است.
این نخستین‌باری است که میزان مهاجرت ایرانیان در سه بخش اقتصادی و کاری، مهاجرت اجباری و پناهجویی و جابه‌جایی بین‌المللی دانشجویان اعلام می‌شود. رصدخانه مهاجرت ایران که وابسته به پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه شریف است، با استفاده از آخرین آمارهای داخلی و خارجی، «نمایه مهاجرتی ایران» را منتشر کرده.
این نمایه و اطلاعات آماری آن مربوط به شهریور/ مهر امسال (سپتامبر 2019) است و براساس اعلام مسئولان رصدخانه مهاجرت، قرار است این آمارها به‌صورت ماهانه به‌روزرسانی شود.
( مقاله 30 هزار ایرانی در انتظار پذیرش ترکیه )
164میلیون مهاجر کاری در دنیا
بر اساس این گزارش، آمارهای سال 2017 نشان می‌دهد که در این سال 226میلیون نفر در جهان به‌عنوان مهاجر در کشورهای دیگر زندگی کرده‌اند. در این گزارش، مهاجرت‌ها به چند دسته تقسیم شده اند که یکی از آنها مهاجرت‌های اقتصادی و کاری است. وضع جهان در زمینه این نوع مهاجرت نشان می‌دهد که 24درصد نیروی کار مهاجر در کشورهای شمالی، جنوبی و غربی اروپا قرار گرفته‌اند که 23 درصدشان در آمریکای شمالی، 14درصد در کشورهای عربی و 39درصد در سایر کشورها زندگی می‌کنند. جمعیت مهاجر کاری جهان در سال 2017، حدود 164میلیون نفر برآورد شده است. در بخشی از این گزارش به مهاجران کاری داوطلب هم اشاره شده و آنها به دو گروه با مهارت بالا و متوسط تقسیم شده‌اند؛ بر همین اساس میزان مهاجران داوطلب با مهارت پایین و متوسط 63درصد و مهاجران با مهارت بالا 24درصد برآورد شده است؛ یعنی نیروی کار با مهارت پایین، درصد قابل توجهی از مهاجرت‌های کاری را به خود اختصاص می‌دهد. در این گزارش همچنین اعلام شده که 48درصد نیروی کار کشورهای عربی مهاجرند. مهاجران کاری بزرگترین سهم را در میان مهاجران جهان دارند.
( مقاله 30 هزار ایرانی در انتظار پذیرش ترکیه )
سوئد مقصد اول مهاجران ایرانی برای کار
در ادامه این گزارش، درباره وضع ایران در موضوع مهاجرت اطلاعاتی آمده است؛ جمعیت فعال مهاجر ایرانی در گروه سنی 15 تا 65 سال در اتحادیه اروپا و کشورهای EFTA (کشورهای عضو انجمن تجارت آزاد اروپا) در سال 2017، 10هزار و 413 نفر اعلام شده است و حالا همین جمعیت مهاجر فعال ایرانی به ترتیب در کشورهای سوئد با 3هزار و 326 نفر، هلند با یک‌هزار و 511 نفر و ایتالیا با یک‌هزار و 253 نفر فعالیت می‌کنند.
در مقابل اما یک‌میلیون و 881هزار و 900 نفر مهاجر فعال در ایران زندگی می‌کنند؛ یعنی حدود 69.7درصد از کل مهاجرانی که در ایران زندگی می‌کنند.
( مقاله 30 هزار ایرانی در انتظار پذیرش ترکیه )
ترکیه؛ میزبان بیشترین تعداد پناهنده در دنیا | سوریه رتبه اول پناهجویی
رصدخانه مهاجرت ایران در ادامه این گزارش، اطلاعاتی درباره مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی در جهان و ایران آورده است. برآوردها نشان می‌دهد کشور ترکیه با 3.7میلیون پناهنده، میزبان بیشترین تعداد پناهنده در دنیاست. این درحالی است که تعداد کل پناهندگان جهان تا اواسط سال 2019 حدود 26میلیون نفر اعلام شده؛ پناهندگان سوری با 6.7میلیون نفر رتبه نخست را در جهان دارند.
حالا وضع ایران چطور است؟ تعداد پناهجویان ایرانی در جهان، همزمان با افزایش حضور پناهجویان سوری، افغانستانی و عراقی در اروپا، از سال 2015 روند افزایشی پیدا کرده است. در سال 2018 نزدیک به 24هزار پناهجوی ایرانی در کشورهای اتحادیه اروپا و EFTA ثبت نام کرده‌اند. با این همه، بیشترین پناهجویان ایرانی ثبت نام‌شده با 30هزار و 489 نفر (جمع سال‌های گذشته) مربوط به کشور ترکیه است که در حدود 8800 نفر از این تعداد در سال 2017 به‌عنوان پناهجو در این کشور ثبت نام کرده‌اند، اما این وضع تنها مربوط به ترکیه نیست.
( مقاله 30 هزار ایرانی در انتظار پذیرش ترکیه )
130هزار پناهنده ایرانی درجهان | آلمان، بریتانیا و استرالیا سه مقصد اصلی
تعداد کل پناهندگان ایرانی در جهان تا سال 2018، حدود 130هزار نفر بوده است. این افراد سه کشور را مقصد اصلی خود قرار داده بودند؛ آلمان، بریتانیا و استرالیا. در مقابل اما ایران، میزبان پناهندگان زیادی هم هست، به‌طوری که درحال حاضر 979هزار پناهنده رسمی در ایران زندگی می‌کنند و همین تعداد ایران را در جایگاه ششمین کشور جهان از نظر میزبانی پناهندگان قرار داده است؛ مهاجران افغان، بالاترین سهم از این گروه را دارند.
در ادامه این گزارش به ماجرای جابه‌جایی بین‌المللی دانشجو اشاره شده است. کشورهای چین، هند، کره‌جنوبی، آلمان، ژاپن و آمریکا، اصلی‌ترین کشورهای دانشجو فرست بین سال‌های 2000 تا 2017 شناخته شده‌اند؛ یعنی بیشترین دانشجویان جهان، از سوی این کشورها فرستاده می‌شوند. از دیگرسو، اصلی‌ترین مقاصد دانشجویان بین‌المللی در سال‌های 2000 تا 2017، اول، آمریکا و دوم بریتانیاست؛ بعد از آن کشورهای کانادا، چین و روسیه قرار می‌گیرند. این کشورها به‌عنوان مقصدهای تازه دانشجویان شناخته می‌شوند. براساس این گزارش، جمعیت دانشجویان بین‌المللی جهان در سال 2016، 408میلیون نفر و جمعیت تمام دانشجویان جهان در همان سال، 218میلیون نفر اعلام شده بود.
( مقاله 30 هزار ایرانی در انتظار پذیرش ترکیه )
تحصیل 50هزار و 392 دانشجوی ایرانی در کشورهای خارجی
وضعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور، موضوع دیگری است که در این گزارش به آن توجه شده است. براساس گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، در سال 2017، تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور، 50هزار و 392 نفر بوده و در مقابل هم تعداد دانشجویان بین‌المللی که در ایران مشغول به تحصیلند، براساس گزارش سال 2016، 18هزار و 968 نفر اعلام شد؛ افغانستان، لبنان، سوریه و عراق، کشورهای دانشجو فرست به ایران هستند.
( مقاله 30 هزار ایرانی در انتظار پذیرش ترکیه )
اگر محدودیت‌های مهاجرتی حذف شود…
در ادامه این گزارش به برخی از شاخص‌های جهانی مهاجرت اشاره شده است. یکی از این شاخص‌ها، شاخص جریان بالقوه مهاجرت است. موسسه گالوپ این شاخص را برای سنجش پتانسیل مهاجرت برای 150 کشور اندازه‌گیری کرده است. این شاخص نشان می‌دهد درصورتی که موانع مهاجرت برداشته شوند، چه میزان به جمعیت آن کشور اضافه یا از آن کم می‌شود. برهمین اساس، میل به مهاجرت در میان دو گروه تحصیلکرده‌ها و جوانان با دو شاخص جریان بالقوه جذب استعدادها و جریان بالقوه مهاجرت جوانان درنظر گرفته می‌شود. امتیاز هر کشور در شاخص جریان بالقوه مهاجرت نشان می‌دهد که اگر مهاجرت آزاد باشد، جمعیتی که تمایل ورود به کشور موردنظر را دارند، منهای جمعیتی که میل به خروج از آن کشور را دارند، به نسبت جمعیت کل چقدر است.
این شاخص در مورد ایران نشان می‌دهد که رتبه این کشور در هر سه شاخص منفی است؛ یعنی اگر محدودیت‌ها حذف شود، تعداد افراد بزرگسال تحصیلکرده و جوانی که از کشور خارج می‌شوند، بیشتر از تعدادی است که به کشور وارد می‌شوند. البته نکته قابل توجه این است که این شاخص‌ها برای اغلب کشورها منفی است. برهمین اساس، امتیاز ایران در شاخص جریانی بالقوه مهاجرت، منفی 16درصد است، شاخص جریان بالقوه مهاجرت جوانان هم منفی 19درصد و شاخص جریان بالقوه جذب استعدادها، منفی 27درصد است. این شاخص از میان 150 کشور تعیین شده است.
شاخص بعدی، شاخص جهانی رقابت‌پذیری استعداد است. این شاخص برای اندازه‌گیری توان کشورها در رقابت بر سر استعدادهاست که از سال 2013، از سوی موسسه اروپایی مدیریت کسب‌وکار، سنجش و منتشر می‌شود.
براساس این شاخص‌ها در سال 2019، ایران رتبه 97 را بین 125 کشور جهان کسب کرده است. مقایسه مقدار شاخص جهانی رقابت‌پذیری استعداد برای ایران نشان می‌دهد که زیرشاخص جذب کمترین امتیاز و زیرشاخص نگهداشت بیشترین امتیاز را دارد.